Sẵn sàng du học – Ở Mỹ không có trường đại học (ĐH) sư phạm. Tuy nhiên các trường ĐH đều có những khoa sư phạm đào tạo giáo viên. Muốn học chương trình đó để làm giáo viên phải có bằng cử nhân của một ngành nào đó, phải thi đỗ kỳ thi Praxis I – kỳ kiểm tra kiến thức 3 môn cơ bản của tiểu học là đọc, viết, toán.
Khi ở Việt Nam, tôi đã có 2 bằng cử nhân: báo chí (Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội) và cử nhân tiếng Anh (Trường ĐH Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội). Tôi chuyển bảng điểm của Trường ĐH Ngoại ngữ qua tổ chức World Education Services để thẩm định. Bằng này của tôi đủ điều kiện quy đổi ra 96 tín chỉ, tương đương bằng cử nhân bên Mỹ.
Đào tạo
Thông thường, chương trình đào tạo giáo viên 2 năm, bao gồm thời gian học trên lớp và đi thực tập. Nếu ai muốn dạy cấp 2 hay cấp 3 phải học thêm vài môn cho chuyên môn mình dạy. Thí dụ, giáo viên dạy vẽ học thêm môn vẽ, giáo viên dạy sử học thêm môn sử… Trong chương trình có ít nhất 3 lần đi thực tập.
Lần đầu chủ yếu quan sát, ghi chép tìm hiểu, không nhất thiết phải là cấp hay khối mình định dạy. Từ đó mình hình dung khi làm việc trong trường học nói riêng và môi trường sư phạm nói chung ra sao. Thí dụ, lần đầu tôi thực tập ở lớp 7, tiết Ngữ văn ở trường gần nhà. Lần thứ hai bắt đầu tham gia quá trình ngày làm việc thực sự của thầy cô giáo, như giúp chuẩn bị giấy tờ, phụ giảng. Lần thứ ba là cuối cùng và quan trọng nhất, vì được tính một phần điểm tổng kết và là bước quyết định mình có hợp và làm được nghề giáo không. Ở lần này, cần thực tập 15 tuần như giáo viên thực thụ: chuẩn bị bài, chấm bài, đi họp, tham gia các hoạt động của trường như liên hoan hay đi tham quan… Lúc giảng trên lớp sẽ có giáo viên chủ nhiệm lớp đó và giáo viên ở trường ĐH chỉ bảo, quan sát, chấm điểm, giúp đỡ, nhận xét.
Trong quá trình thực tập hoặc kỳ cuối trước khi ra trường có thể xin đi làm lấy kinh nghiệm, bằng cách làm giáo viên dạy thế. Thường mỗi ngày được khoảng 75-95USD. Làm giáo viên dạy thế là cơ hội tuyệt vời để học nghề, gây dựng quan hệ, tạo ấn tượng với trường và hiệu trưởng. Không chỉ có sinh viên ngành giáo dục muốn làm giáo viên dạy thế, các nhà giáo nghỉ hưu, những phụ huynh có thời gian… đều đăng ký được, miễn là làm đủ hồ sơ xin việc và hoàn thành thủ tục kiểm tra lý lịch tư pháp.
Thực tập xong chuẩn bị hồ sơ tốt nghiệp và xin việc dưới sự chỉ bảo của giáo viên hướng dẫn. Đó là những nhà giáo đang dạy, hiệu trưởng hoặc trưởng phòng giáo dục. Sau đó, còn phải thi đầu ra, tức thi Praxis II. Nếu dạy cấp 1 thi kiến thức tổng hợp các môn đọc, viết, khoa học, nghiên cứu xã hội. Nếu dạy Toán cấp 2 thi giáo viên cấp 1 (4 môn trên) cộng với thi Toán. Dạy Khoa học tự nhiên cấp 2 thi như thi 4 môn trên cộng với thi Khoa học tự nhiên nâng cao… Nhiều học sinh Mỹ chủ quan, nghĩ là vẫn nhớ kiến thức cấp 1, không ôn luyện nên hay bị trượt phải thi lại.
Sau khi thi đỗ Praxis II, đã thực tập đủ giờ và ít nhất được điểm B trở lên, trường sẽ làm hồ sơ xin giấy phép dạy học. Có tiểu bang yêu cầu thi thêm ngoài thi Praxis, các kỳ thi, môn thi, nội dung thi có thể khác nhau. Có tiểu bang chỉ yêu cầu giấy phép dạy học, nhưng có những tiểu bang như Virginia hay vài học khu của Georgia, còn yêu cầu thêm chứng chỉ sơ cấp cứu. Muốn chuyển giấy phép giữa các tiểu bang nhiều khi phải thi lại.
Cách trên đi theo con đường truyền thống chính ngạch – học trước làm sau. Còn cách khác để trở thành giáo viên là làm tay ngang, chuyển ngành, làm nghề khác rồi xin vào làm trong trường học, không học qua chương trình đào tạo giáo viên. Những người này thường làm trong lĩnh vực tâm lý học, xã hội học, hay là người giỏi ngoại ngữ như tiếng Tây Ban Nha… Những người này được nhận vào làm tại trường vẫn phải đi học để lấy đủ chứng chỉ như trên, tức họ đi con đường làm trước học sau.
Lương trung bình 35.000-50.000USD/năm
Lương giáo viên bên Mỹ trung bình 35.000-50.000USD/năm trước thuế, tùy kinh nghiệm, tùy loại trường (công, tư, hay bán công), và tùy thành phố hay tiểu bang. Khoản lương này được chia đều cho 10 hay 12 tháng tùy nơi. Như ở New Jersey (Đông Bắc Mỹ) nhận trong 10 tháng, còn ở Georgia (Đông Nam Mỹ) là 12 tháng. Nếu nhận trong 10 tháng, tức 2 tháng hè không có lương, có thể đi dạy trường hè hoặc kiếm việc khác làm.
Nói chung, lương giáo viên vừa đủ sống chứ không dư dả, đủ để đóng thuế và để trả nợ tiền nhà (trả góp hoặc thuê) khoảng 1.000USD, điện nước 200USD, nước thải 50USD, truyền hình cáp và internet 150USD, bảo hiểm xe 150USD, bảo hiểm y tế 100USD, thẻ tín dụng trung bình 250USD. Mức thuế thu nhập cá nhân (20%) khoảng 600USD, nhà đất 500USD. Sau khi chi trả chỉ còn khoảng 50USD để dành cho các chi phí khác như đổ xăng, đồ ăn… chưa tính khoản nợ tiền học ĐH 200USD.
Như vậy, mức lương trên chỉ đủ trang trải chi phí sinh hoạt hàng ngày, không có dư để tiết kiệm. Hiện nay, giáo viên Mỹ cũng kêu ca nhiều vì khối lượng công việc ngày càng lớn, áp lực từ việc đánh giá hiệu quả của giáo viên tăng lên. Giáo viên làm việc không chỉ 7-8 tiếng trên lớp mà thường xuyên mang việc về nhà làm, tự trang trải chi phí cho dụng cụ hay đồ dùng trong lớp học của mình. Dù vậy, rất nhiều giáo viên yêu nghề, yêu trẻ, không quản ngại khó khăn và vất vả.
(*) Thu Hồng là giáo viên người Mỹ gốc Việt. Chị đang dạy tiểu học tại tiểu bang Georgia. Thu Hồng vừa ra mắt cuốn sách “Học kiểu Mỹ tại nhà” với 350 trang. Cuốn sách là tập hợp đầy đủ, hệ thống về các mảng của giáo dục tiểu học Mỹ. Mỗi mảng đều có giải thích cặn kẽ kèm minh họa sinh động. Không chỉ cung cấp thông tin chi tiết về chương trình giáo dục tiểu học Mỹ với từng môn học cụ thể, cuốn sách còn mang đến cho độc giả cái nhìn trực quan về nhiều vấn đề khác nhau trong giáo dục tại nhà và ở trường.
Thái Hải (SSDH) – Theo Báo SGGP
