SSDH – ‘Muốn nộp đơn vào chương trình tiến sĩ tại Mỹ, lý tưởng nhất là chuẩn bị từ những năm đầu đại học và cần chủ động liên hệ với các giáo sư ở trường xin làm trợ lý’, Quang Thông, nghiên cứu sinh Học viện công nghệ hàng đầu thế giới California Institute of Technology (Mỹ) chia sẻ.
Nhắc tới du học Mỹ sau đại học, phần lớn mọi người nghĩ đến bậc thạc sĩ. Các chương trình này tương đối đắt đỏ và ít trao học bổng cho sinh viên quốc tế. Trong khi đó, ít ai biết rằng có thể nộp đơn vào chương trình tiến sĩ ở Mỹ mà không cần có bằng thạc sĩ, thậm chí khi chưa tốt nghiệp đại học. Hơn nữa, hầu hết chương trình tiến sĩ đều đảm bảo chu cấp toàn bộ học phí cũng như sinh hoạt phí cho các học viên sau khi được nhận.
Tổng quan về chương trình tiến sĩ
Không giống các nước châu Âu, hệ thống giáo dục bậc tiến sĩ ở Mỹ thường kéo dài 5-7 năm. Trong đó, 1-2 năm đầu đào tạo giống thạc sĩ, bao gồm học các lớp liên quan đến chuyên ngành. Các năm tiếp theo tập trung nghiên cứu vào một đề tài để viết luận án và báo cáo trên các tạp chí khoa học. Điều này đảm bảo tất cả nghiên cứu sinh đều có nền tảng kiến thức chắc chắn được đào tạo bởi chính trường đại học cấp bằng tiến sĩ. Do vậy, hội đồng tuyển sinh không yêu cầu bằng thạc sĩ từ các nơi khác trước khi nhập học.
Nguyễn Quang Thông, nghiên cứu sinh ngành Vật lý của Học viện công nghệ hàng đầu thế giới California Institute of Technology (Caltech), Mỹ. Ảnh: NVCC.
Nhiều người nghĩ rằng con đường duy nhất sau khi lấy bằng tiến sĩ là trở thành giáo sư tại các trường đại học. Thực tế không phải vậy. Theo một khảo sát của Viện Vật lý Mỹ (AIP), chỉ 56% số người bảo vệ thành công tiến sĩ Vật Lý ở Mỹ năm 2011-2012 tiếp tục làm nghiên cứu sau tiến sĩ (postdoc). Số lượng tiến sĩ khoa học làm việc tại các tập đoàn công nghệ như Google, Facebook, Microsoft… hay tại các quỹ đầu tư tài chính phố Wall không hề nhỏ, và ngày càng trở nên phổ biến.
Không hiếm gặp trường hợp nghiên cứu sinh bỏ ngang chương trình tiến sĩ. Theo một khảo sát của Hội đồng Cao học Mỹ (CGS), chỉ 50-70% học viên hoàn thành chương trình tiến sĩ dưới 10 năm. Với phần lớn trường hợp bỏ dở sau 2 năm đầu tiên, trường sẽ cấp bằng thạc sĩ mà không có bất cứ ràng buộc nào. Không ít trong số đó bỏ dở để khởi nghiệp, tiêu biểu có Larry Page và Sergey Brin (đồng sáng lập Google), Elon Musk (đồng sáng lập PayPal), hay Jimmy Wales (đồng sáng lập Wikipedia).
Chuẩn bị bộ hồ sơ du học
Với các bạn tại Việt Nam muốn nộp đơn vào chương trình tiến sĩ tại Mỹ, lý tưởng nhất là chuẩn bị từ những năm đầu đại học. Bạn cần chủ động liên hệ với các giáo sư (hoặc các giảng viên đang làm nghiên cứu khoa học) ở trường, để xin làm trợ lý nghiên cứu. Nếu nghiên cứu thành công và tên bạn có trên tạp chí khoa học quốc tế, hội nghị quốc tế thì đó là điểm cộng rất lớn.
Khác hồ sơ nộp vào đại học Mỹ, các chương trình tiến sĩ không quan tâm đến hoạt động ngoại khóa của ứng viên, trừ khi nó liên quan trực tiếp đến ngành học. Ngoài ra, bạn cần 3 bức thư giới thiệu từ những giáo sư hoặc chuyên gia trong ngành, điểm TOEFL, GRE (bài kiểm tra tiểu chuẩn được sử dụng trong việc xét điều kiện nhập học sau đại học (Master hoặc PhD) ở các chuyên ngành khoa học tự nhiên và khoa học xã hội (trừ Y, Dược, Luật) tại Mỹ, một bản CV giới thiệu bản thân và bài luận cá nhân.
Trái với suy nghĩ của nhiều người, bài luận cá nhân không quá quan trọng trong bộ hồ sơ tiến sĩ khoa học. Dĩ nhiên, một bài viết đầy lỗi ngữ pháp cơ bản sẽ tự động gạch tên thí sinh khỏi danh sách, nhưng một bài luận xuất sắc không hẳn sẽ giúp ích nhiều. Đừng quá sa đà vào những câu chuyện nhàm chán như từ bé bạn mơ ước trở thành nhà khoa học ra sao. Tất nhiên, đó là những ước mơ đáng trân trọng, nhưng hãy nhớ mỗi năm có hàng trăm hồ sơ cũng kể về ước mơ như vậy.
Thay vào đó, hãy tập trung nói về những nghiên cứu khoa học của bạn, những phương pháp bạn đã thử nghiệm, sai lầm mắc phải và bạn đã khắc phục nó thế nào. Đừng quên nhắc đến chuyên ngành nghiên cứu trong tương lai và các giáo sư bạn muốn làm việc cùng. Một bài luận lý tưởng có độ dài 500-700 từ.
Đừng ngại đổi chuyên ngành/giáo sư hướng dẫn
Trong năm đầu tiên chương trình tiến sĩ, bạn sẽ dành phần lớn thời gian để học các lớp căn bản. Một vài chương trình yêu cầu học viên phải vượt qua một bài thi kiểm tra chất lượng, bao quát hầu hết kiến thức bậc đại học. Bài thi này được coi là một trong những cột mốc quan trọng và nhiều áp lực nhất trong suốt toàn bộ thời gian làm tiến sĩ.
Suốt 2 năm đầu tiên, phần lớn học viên được phép chuyển nhóm nghiên cứu để làm việc với các giáo sư hướng dẫn khác nhau, thậm chí chuyển hẳn chuyên ngành. Do vậy, bạn được khuyến khích khám phá tất cả cơ hội để tìm ra hướng nghiên cứu phù hợp nhất với đam mê của mình.
Để chọn một giáo sư hướng dẫn tốt, hãy nói chuyện với những học viên sắp tốt nghiệp trong nhóm, tìm hiểu số lượng học viên chuyển vào nhóm so với số lượng chuyển ra trong vài năm vừa qua, lý do họ chuyển… Giáo sư hướng dẫn là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự nghiệp nghiên cứu của bạn, do đó đừng tự ràng buộc mình vào giáo sư đầu tiên nhận bạn cũng như chuyên ngành dự định lúc còn ở bậc đại học.
Nguồn: Vnexpress
