Sẵn sàng du học – Tràng vỗ tay dài đến 8 phút dành cho Joker tại LHP Venice không phải là nói quá, khi tác phẩm lấy chủ đề tâm lý/ tội phạm này hoàn toàn xứng đáng với sự chờ đợi khắc khoải trong suốt 1 năm qua của fan nhà DC.
Nếu như nửa đầu năm 2019 trôi qua với tràn ngập những bài báo về vũ trụ điện ảnh Marvel và bom tấn tỷ đô Avengers: Endgame thì nhà DC và Warner Bros. lại lặng lẽ hơn khi chỉ đem đến một dự án kinh phí thấp (khoảng 55 triệu USD) tên Joker vào tháng Mười. Đặt vào giữa bối cảnh hỗn loạn phân chia đa vũ trụ của Warner Bros. với hằng sa số kế hoạch đổ bể, Joker ban đầu gây nhầm lẫn cho người xem khi DCEU vốn đã tồn tại nhân vật tương tự của Jared Leto. Nhưng đồng thời cũng mang đến cho công chúng sự tò mò với hai cái tên: Đạo diễn chắc tay Todd Phillips và nam diễn viên trường phái thực lực Joaquin Phoenix.
Joker là một câu chuyện điên loạn, dị thường và rất kén người xem
1. Tác phẩm kén người xem và bài toán PR khôn ngoan của Warner Bros.
Tuy nhiên, chiêu trò truyền thông khôn ngoan được rút ra từ các phim DCEU đi trước đã khiến Joker có được hứng thú của cả thế giới phim ảnh khi lần lượt nhá hàng 2 trailer đậm chất họa (với cinematography – thể hiện nhiếp ảnh phim bởi Lawrence Sher) cùng cốt truyện hoàn toàn nằm trong vòng bí ẩn.
Phim mang nhãn DC Black tách biệt cho phép Todd Phillips thoải mái sáng tạo một câu chuyện hoàn toàn mới, với tay trình diễn hài kịch độc thoại Arthur Fleck, dần dẫn dắt gã trở thành Hoàng tử tội phạm của thành phố Gotham. Đỉnh điểm truyền thông của Joker chính là khi bộ phim được trình chiếu lần đầu tại LHP Venice và ẵm luôn giải thưởng chính kịch xuất sắc nhất, nhận một điểm 10 tuyệt đối với mác “Masterpiece – tuyệt tác” từ trang IGN và điểm Rotten Tomatoes đã có lúc lên tới 97%, sau đó tụt xuống 77% giữa hàng loạt tranh cãi và lo ngại về việc phim sẽ dấy lên tư tưởng nổi loạn và tội phạm hóa ở Mỹ.
Điểm 10 tuyệt đối IGN dành cho Joker. Blade Runner 2049 trước đó từng được chuyên trang này bầu chọn là “Phim của năm” với 9,7 điểm
Sự chờ đợi đối với công chúng Việt Nam kết thúc vào ngày 1/10/2019, và Joker không ngoài dự đoán đã trở thành một siêu phẩm im lặng. Khán phòng xem thử đại khái phân chia rõ rệt hai tầng lớp khán giả: Những người im lặng, nuốt trọn từng khoảnh khắc phim trong sự thỏa mãn không khí đen tối và ngập tràn triết lý kiểu DC, và những người không biết mình có nên về sớm không rồi lại lôi điện thoại ra bấm bất chấp luật cấm tại rạp.
2. Vậy, Joker có hay hay không?
Xin mượn lời đại khái từ gã hề xiếc Arthur Fleck: “Sự hài hước không giống như đúng sai, mà nằm ở cảm quan của mỗi người.”. Joker thực sự khó xem và kén người xem, nhưng đồng thời cũng là một tuyệt tác thực sự với khán giả có chiều sâu và biết thưởng thức. Đây hoàn toàn không phải lời biện hộ cho một siêu phẩm khó hiểu, bởi Joker trên thực tế là bộ phim đầu tiên thực sự tái hiện đúng chất ảm đạm, u buồn và nhiễu nhương bạo lực của thành phố Gotham. Nếu không tính tới The Dark Knight Returns (phim hoạt hình – 2012) thì chưa một phần phim nào của Batman hay các tuyến nhân vật thuộc vũ trụ Gotham thu nhỏ lại phản ánh đủ độ điên loạn của thành phố giả tưởng này như Joker.
Gotham hiện lên ảm đạm, u tối và chuẩn xác như đúng tính chất của đô thị giả tưởng này
Ai cũng biết, Joker là một kẻ điên. Nhưng liệu kẻ điên có trở nên sáng suốt trong một thành phố vốn đã điên loạn, giống như mini-golf lại trở thành golf thường với một gã lùn? Từng tiểu tiết trong suốt khoảng thời gian ⅓ đầu phim mang tới cảm giác ngột ngạt đến đáng sợ. Không cần tới một tay tội phạm hay siêu ác nhân nào, Todd Phillips vẫn lột tả được một Gotham đã hoàn toàn “lạc khỏi tầm kiểm soát” – đúng như tính chất muôn đời của đô thị này.
Arthur Fleck lớn lên giữa bối cảnh đó trong tâm thế một kẻ thất bại: Một gã thanh niên (hay trung niên? Bởi Joker không hề tiết lộ tuổi của Arthur Fleck) mang gương mặt già nua, không có sự nghiệp ra trò, vẫn ở chung với mẹ, hàng tuần phải điều trị tâm lý v.v… – tất cả khiến Arthur Fleck trở thành đối tượng lý tưởng để phát triển một câu chuyện điên loạn phi thường – nhưng kén người xem bởi nội dung dị thường tạo nên từ nhân vật dễ đồng cảm nhưng khó chấp nhận.
Vượt khỏi ranh giới truyện tranh, cái ác thuần khiết từ Joker tỏa ra từ bầu không khí ngột ngạt đậm chất châm biếm như American Psycho (2000)
3. Đừng mong chờ có kĩ xảo hoành tráng hay Joker có siêu năng lực!
Joker là một siêu ác nhân không mang siêu năng lực, tuy nhiên cũng khiến nhiều người nhầm lẫn và đã có chút đợi chờ hành động gay cấn trên phim. Sự thiếu vắng yếu tố hành động do đó khiến nhiều người khó thưởng thức nếu họ trông chờ Batarang bay tá lả, nhưng cũng khiến phim tập trung vào xây dựng tâm lý nhân vật xuất sắc thông qua từng biến cố dồn dập.
Joker không còn đơn thuần là một phim DC nữa. Lấy ít nhiều cảm hứng từ The King of Comedy và nhất là Taxi Driver, Joker khiến nhiều người liên tưởng tới sự sa ngã của Travis Bickle, nhưng khác ở chỗ tính chất của bạo lực. Không còn chút thiện lương nào, Joker chỉ đơn giản chuyển từ một công dân thất bại, bất mãn với xã hội thành hiện thân của cái ác thuần khiết đúng như bản chất comic của gã, một hình tượng nhân vật không thể, và không nên được tha thứ.
Chính yếu tố nghiệt ngã này tạo nên cảm xúc lẫn lộn cho người xem vốn quen đồng cảm với nhân vật chính – nhiều người sẽ xót thương khi nghĩ về nụ cười đã có khắc hồn nhiên như một đứa trẻ của Arthur Fleck, nhưng cảm xúc đó sẽ bị Todd Phillips vắt ra thành bã và ném thẳng vào thùng rác với khúc cao trào điên loạn của Hoàng tử tội phạm Gotham.
4. Một bộ phim chỉn chu, kỹ lưỡng và đẹp tới từng khoảnh khắc
Không ngạc nhiên khi Joker lại đẹp tới vậy, nhất là khi có chung đội ngũ sản xuất hình ảnh với Godzilla 2019. Mọi khung hình của Joker đều tận dụng yếu tố ánh sáng và bố cục hoàn hảo, mọi động tác của Arthur Fleck trước và sau khi trở thành Joker đều được bắt trọn trong những khoảnh khắc nghệ thuật tinh tế tới ám ảnh.
Các thức sắp xếp những hình ảnh mang tính chất ẩn dụ so với cốt truyện không quá khó để nhận ra với khán giả tinh ý, chất liệu hình ảnh hoài cổ kiểu phim câm "la Sortie de l'usine Lumière à Lyon" (Buổi Tan Ca Của Nhà Máy Lumière ở Lyon) và ‘l'Arroseur arrosé’ (Tưới cây) thời 1895 cũng trở nên hoàn hảo với một đô thị Gotham kiểu Mỹ trong năm 1981 – bối cảnh của Joker. Sẽ là không quá nếu nói Joker là bộ phim mà bất cứ cảnh nào cắt bừa ra cũng thành ảnh đẹp in treo tường hay làm hình nền máy tính.
Âm nhạc cũng là một điểm cộng với những Smile hay Send in the clown, tất cả đều tạo nên bầu không khí lãng đãng và đổ dồn vào các khắc thay đổi nội tâm quan trọng. Tất cả gia vị hoàn hảo cho một Joker cùng cốt truyện dị thường, vặn vẹo nhưng cuốn hút tới từng giây.
5. Không phải lúc nào cũng được trải nghiệm một phim như Joker
Joker không giống như Shazam!, không cần mang mác phim kinh phí thấp ra để biện hộ cho bất cứ thiếu sót nào, bởi bộ phim vốn đã hoàn hảo với một tập hợp khán giả rất riêng. Diễn xuất gạo cội của Joaquin Phoenix và lối kể chuyện tài tình mang đậm chất liệu hiện thực khiến Joker sẽ vĩnh viễn trở thành một tác phẩm tuyệt đỉnh, một tượng đài bất hủ để tham khảo bởi người yêu phim tâm lý, phản ánh thực trạng xã hội.
Thay cho lời kết, xin hãy nhớ rằng Joker không phải là một nhân vật được tạo ra để đồng cảm, và đoàn làm phim không hề cổ súy bạo lực (nhất là khi 2 phút máu me nhất của phim, đáng tiếc thay, đã bị cắt khỏi rạp để giữ mác 18+ thay vì 21+). Một bộ phim về ác nhân Joker sẽ không bao giờ là dư thừa, nhất là khi gã phản diện này đã trở thành biểu tượng của văn hóa đại chúng, đồng thời tạo tác qua lại với hình tượng Hiệp sĩ bóng đêm Batman (kẻ mới đây đã được thế giới đồng loạt thắp đèn trời con dơi mừng sinh nhật 80 tuổi), vậy nên cơ hội để thưởng thức một bộ phim như Joker luôn là quý giá đối với bất cứ ai. Hãy đến rạp và trải nghiệm Joker theo cách của riêng mình, để rồi xem những gì có thể xảy đến với bạn “vào một ngày tồi tệ”.
Cá Domino (SSDH) – Theo kenh14
