Bí kíp luyện viết tốt áp dụng với mọi thứ tiếng.

SSDH – Kĩ năng viết luôn là kĩ năng đòi hỏi bạn nỗ lực nhiều nhất trong việc học ngôn ngữ. Làm thế nào để luyện viết tốt, bạn đã đọc nhiều tài liệu rồi nhưng SSDH tin bài viết này là cực kì sát và hữu ích cho bạn. Nào nghiên cứu cùng chúng tôi nhé.

ĐỀ THI VĂN TRƯỜNG VÀO AMS CẤP HAI NGÀY ĐÓ CÓ GÌ ĐẶC BIỆT?

• Mình ở trường bình thường cũng được dạy kết cấu chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ, định ngữ, bổ ngữ, câu ghép đầy đủ.
• Thế nhưng ở mức độ đề thi Ams thì độ phức tạp cao hơn nhiều. Ví dụ như định ngữ ở trong văn thường thức chỉ là một từ, thì trong đề văn vào cấp hai Ams là cụm 5 từ, 10 từ, thậm chí nguyên một câu văn.

• Thực ra, tư duy ngôn ngữ của một người không phát triển từ việc học tất cả các nghĩa của những từ trong từ điển. Nó phát triển từ khi nối các từ, cụm từ với nhau, trong một văn cảnh để hiểu được sát nhất ý nghĩa của người muốn truyền tải nó
• Việc cố gắng phân tích ngữ pháp chuẩn giúp mình bóc tách và hiểu từng phần từng từ của câu rõ ràng hơn, từ đó hiểu đủ và sát nhất ý nghĩa của tiếng Việt.
• Thực ra ngay từ cấp một, các trường cũng có đọc đoạn văn với câu siêu phức.
• Thế nhưng, bài tập ngữ pháp lại không lấy những câu này mà dùng câu mẫu đơn giản hơn rất nhiều. Điều này vô hình chung tách rời việc cảm thụ văn học với sự hay ho của ngữ pháp Việt.

• Đề thi của trường Ams ngày đó thường yêu cầu trả lời rất ngắn, 2 3 câu thôi.
• Như vậy, học sinh phải cảm nhận rất sâu mới có thể nêu ra được đúng ý. Còn không có kiểu chém lan man 10 ý trúng 3 thế là nguyên điểm như đề thi tập làm văn dài loằng ngoằng.

• Việc phân tích ngữ pháp giúp một người hiểu sâu ý nghĩa của từng câu, từng đoạn.
• Sự hiểu sâu này giúp cô đọng ý nghĩa, suy nghĩ một các logic hơn. Từ đó, một người có thể viết cảm thụ văn học dù ngắn nhưng vẫn đủ ý.

THỰC SỰ THÌ GIÁO DỤC VIỆT NAM ĐÀO TẠO KĨ NĂNG NÀY CHƯA TỐT

QUAY LẠI CHUYỆN VIẾT TỐT, HỌC NGỮ PHÁP XONG CẦN HỌC GÌ?

• Mình còn nhớ hồi đầu mình ghét học cô lắm vì ít nhất cô Nam đọc chép là xong. Cô Di bắt mình nghĩ và giải trình suy nghĩ đàng hoàng. Một đứa đã bỏ thói quen suy nghĩ văn chương lâu, tự dưng bị bắt nghĩ. Thật khó lắm thay.
• Được đến buổi thứ năm, khi lớp đang học đến trước đoạn Kiều được Từ Hải cứu và trả thù những người từng hại mình, cô hỏi: “Kiều muốn giết ai đầu tiên?” Cả lớp quay ra nhìn nhau vì đã đọc đâu, cũng không có trong sách. Mình nghĩ nghĩ trong đầu nếu mình là Kiều thì mình sẽ giết “Hoạn Thư” xong buột miệng ra luôn.
• Mình ngồi sau lưng một bạn, cô không nhìn thấy nên hỏi: “Bạn nào nói đấy?” Mình sợ sai nên không dám lên tiếng nhận. Cô đợi mãi không thấy, cuối cùng nói: “Đúng là Kiều muốn giết Hoạn Thư đầu tiên, nhưng sau lại tha bổng Hoạn Thư đầu tiên, tại sao vậy?“
• Vì cô nói mình đoán đúng nên mình dũng cảm hơn chút, rón rén nói: “Có phải vì Hoạn Thư rất yêu chồng không ạ?” Cô gật đầu, rồi cô hỏi thêm mình đôi câu trước khi giảng cho cả lớp.
• Thật sự đó là lần đầu tiên trong đời học văn mà mình cảm thấy không phải học thuộc. Đơn giản là đặt bản thân vào suy nghĩ của một nhân vật để suy đoán và để cảm nhận. Và cũng vì thế, mà từ đó về sau, mỗi lần đi học cô Di là một lần vui đáo để của mình. Mãi tận 2015, mình vẫn mỗi năm đi chơi 20/11 cô một lần.
• Lúc mình qua Mỹ, mình bắt mẹ mình ở nhà đi hộ luôn bởi vì cô không cho mình một trình văn cao ngất ngưởng nhưng cô đánh chừa thói lười suy nghĩ cố hữu dù trong văn chương hay trong cuộc sống của mình.

• Thực ra muốn viết tốt thì một người luôn nên đặt bản thân vào hoàn cảnh của nhân vật mình viết về và hướng tới. Dù nhân vật này ở trong tiểu thuyết hay đời thực.
• Có một số bài trong nhóm mình viết mà sinh viên hay phụ huynh đọc đều cảm thấy được cảm thông. Hoặc giả có lần mình sửa bài luận cho một bé mà bé thì kêu: “Đây chính là những gì em muốn nói” còn phụ huynh bé thì nói: “Chị đọc xong mà thương con quá.” Đó chính là ví dụ lớn nhất của việc đặt mình vào tình huống của từng đối tượng mà viết.
• Muốn làm như vậy, thì một người phải quan sát và suy nghĩ thật sâu về cách một nhân vật hay hành động của nhân vật đó hình thành: Nguyên nhân, thói quen, suy tính hậu quả, v.v. trước khi viết ra bất cứ thứ gì.
• Đừng sợ phải đoán. Khi đọc hết ba chương đầu của một cuốn sách, hãy mạnh dạn đoán xem 2 chương sau nhân vật mình thích sẽ hành xử như thế nào. Qua thời gian, so sánh xem cái mình đoán với cái thực sự xảy ra, cái nào hợp lý và gần thực tế hơn.
• Trong cuộc sống cũng vậy, tỉ mẩn quan sát mọi người rồi đoán xem trong một trường hợp cụ thể (ví dụ: mua trà sữa cho văn phòng mà bên giao hàng nhầm sản phẩm) thì người đó phản ứng thế nào.
• Dần dần, bạn phát triển cho mình những ghi chép (hoặc ghi nhớ trong não) về thói quen, hành vi, phân loại hành xử của con người vào những nhóm khác nhau. Cái này khác hoàn toàn với phán xét một người, vì nó tập trung vào hành động và tâm trạng với mục đích thấu hiểu và cảm thông.

SAU NGỮ PHÁP, CẢM THÔNG, MỚI LÀ TÌM HIỂU BẰNG CHỨNG, CÂU TRÍCH DẪN, HOẶC CÂU CHUYỆN BẰNG CHỨNG KHÁC QUA SÁCH VỞ HOẶC CÁC NGUỒN MỞ TRÊN MẠNG

• Thực ra, bản thân câu trích dẫn không phải là một thủ thuật viết hay.
• Câu trích dẫn chỉ hay khi bạn hiểu rõ tại sao người nổi tiếng đó nói một câu như vậy VÀ giải thích được cảm xúc của mình với câu nói đó.

• Tesla bị Marconi đánh cắp ý tưởng về sóng truyền phát thanh như thế nào (văn cảnh)
• Nhưng mình phục Tesla ở chỗ Tesla không kiện Marconi cho đến khi ông cần tiền để làm một ý tưởng lớn hơn cho nhân loại. Mình cảm động vì đây cũng không phải lần đầu tiên ông vì nhân loại. Trước đó Tesla đã bỏ toàn bộ quyền sở hữu với dòng điện xoay chiều chỉ để phổ cập nó cho toàn dân (cảm xúc)

• Bạn phải có ý thô từ chính ngữ pháp và sự cảm thông của mình trước. Viết nó ra.
• Khi có dàn ý khung chính, bạn hẵng đi tìm câu chuyện, câu trích dẫn liên quan để LÀM GIÀU nó.
• Với mỗi câu trích, câu chuyện, bạn đừng chỉ nhìn thấy hay hay là viết nó vào bài. Bạn phải ĐỌC KĨ XEM VĂN CẢNH VÀ CẢM XÚC ĐÀNG SAU TỪNG CÂU NÓI LÀ GÌ. Còn không thì thà bạn viết một bài quan điểm không bằng chứng còn hay hơn.

THẾ CÒN VIẾT TIẾNG ANH THÌ SAO?

• Nhiều bạn học tiếng Anh với mẫu câu. Mẫu câu không phải là ngữ pháp trong định nghĩa trên của mình. Cái mình cần là các bạn tìm rõ chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ, bổ ngữ, định ngữ trong từng câu tiếng Anh. (Nếu có thể thì phân biệt xem cách từng thứ đó khác với cách hành văn trong tiếng Việt như thế nào.)
• Cách học hiểu nghĩa ang áng trong IELTS hay TOEFL sẽ giúp nhiều bạn tăng điểm rất nhanh nhưng cũng không giúp viết luận một cách xuất sắc. Vì vậy đừng hiểu nhầm rằng điểm tiếng Anh cao thì viết tiếng Anh tốt hơn tiếng Việt.
• Khi viết những bài luận với độ phức tạp cao, bạn nên viết tiếng Việt trước. Rất nhiều bạn khi viết tiếng Anh bị quên mất ý mình định viết mà chỉ viết mẫu câu. Cái này làm ý tưởng của bài văn bị lệch (vì nắn câu) và không phản ánh được suy nghĩ đúng của người viết.
• Sau đó, khi bạn chuyển sang tiếng Anh, thì nên dùng câu đơn và từ đơn giản trước (nghĩ từ nối và từ thay thế sau). Nhiều bạn cố dịch nguyên câu ghép và từ hay nhưng vì mẫu câu và sắc thái từ chưa thạo hẳn, lúc dịch bạn cũng bị lệch ý luôn. Việc dịch bằng câu đơn sẽ khiến bài văn ban đầu hơi giống quái vật chắp vá, nhưng sau đó, nếu bạn giành thời gian tra lại mẫu câu, nghĩa, sắc thái từ và nhìn lại các thành phần ngữ pháp, thì câu sẽ chuẩn và ý tứ mạch lạc hơn.

• Có bạn viết về một câu lạc bộ ở Việt Nam, chuyên làm về kĩ năng sống ở rừng, giải mã, nhóm lửa, vân vân mây mây.
• Trong văn cảnh Mỹ, những hành động này là của “hướng đạo sinh nam” – boy scout. Tại Mỹ, những hướng đạo sinh từ bé thường được đánh giá là coi trọng sự trung thực, sự giúp đỡ cộng động. Nhiều hướng đạo sinh Mỹ lớn lên trở thành những nhân vật rất quan trọng trong cả chính trường và doanh nghiệp. Bởi vậy nếu bạn này giải thích được câu lạc bộ của bạn ấy là boyscout phiên bản Việt Nam thì tự dưng người chấm bài (Mỹ) sẽ có rất nhiều cảm xúc tích cực với bạn ấy.

NHIỀU NGƯỜI SẼ HỎI MÌNH RAO GIẢNG NÃY GIỜ NHƯNG CHỈ NỘI ĐỌC BÀI NÀY KHÔNG ĐÃ THẤY KHÔNG BIẾT BAO NHIÊU LỖI CHÍNH TẢ VÀ NGỮ PHÁP THÌ SAO?

• Mình viết nhiều câu sai ngữ pháp thật, đặc biệt lại rất thích bắt đầu câu bằng “Và, Còn, Cơ mà, Có một.” Thế nhưng, mình giám chắc là trên 80% câu mình viết là ít nhất đủ cụm chủ vị.
• Thực ra, viết được sai ngữ pháp, dùng nhiều câu “đoản ý” mà người đọc vẫn hiểu và thấy cuốn có nghĩa là người viết phải cực kì chắc ngữ pháp khi phân tích nó.
• Đến cuối cùng việc hiểu cặn kẽ ngữ pháp là để hiểu ý một câu nói trọn vẹn, phát triển khả năng tư duy phức hợp khi kể chuyện của bản thân, chứ không phải để viết câu phức tạp hay viết mười câu như một.

CUỐI CÙNG, PHỤ HUYNH MUỐN CON HỌC VIẾT THÌ PHẢI LÀM SAO?

• Rất nhiều phụ huynh khi con còn nhỏ thì nói bằng ngôn ngữ cưng nựng, câu ngắn. Việc này tạo thói quen cho các bạn trẻ cũng nói theo những câu ngắn này và giới hạn khả năng tư duy ngôn ngữ phức.
• Ngược lại, nếu phụ huynh luôn nói với con bằng câu đầy đủ cả chủ vị thì tư duy ngôn ngữ của những bạn trẻ này sẽ cao hơn rất nhiều.