SSDH – Đại đa số chương trình cử nhân của các đại học Mỹ cho phép sinh viên chuyên hai ngành hoàn toàn khác nhau: Computer Science và History; Finance và Studio Art; Business và Physics.
Đây là những ví dụ thực do anh Nguyễn Khương – cựu du học sinh Mỹ chia sẻ, anh Khương đã từng gặp và được gọi là 𝐃𝐨𝐮𝐛𝐥𝐞 𝐌𝐚𝐣𝐨𝐫 (song ngành) trong môi trường đại học Mỹ. Bản thân Khương từng học song ngành Political Science (khoa học chính trị) và Spanish (tiếng Tây Ban Nha).
Rất nhiều người, phụ huynh, học sinh cấp ba, thậm chí các bạn sinh viên đã học ở Mỹ và đã tốt nghiệp, nghĩ rằng học song ngành tốn nhiều tiền hơn học một ngành. SAI. Trước tiên, độc giả cần hiểu cấu trúc của giáo trình đại học của các trường Mỹ.
𝐇𝐨̣𝐜 𝟏 𝐜𝐡𝐮𝐲𝐞̂𝐧 𝐧𝐠𝐚̀𝐧𝐡
Tựu chung, để tốt nghiệp từ một chương trình cử nhân Mỹ, bạn phải hoàn thành một lượng lớp nhất định trong 4 năm học. Mỗi trường có yêu câu mỗi khác, nhưng Khương giả sử trường A đặt điều kiện bạn phải 𝐡𝐨𝐚̀𝐧 𝐭𝐡𝐚̀𝐧𝐡 𝟒𝟎 𝐥𝐨̛́𝐩 đ𝐞̂̉ 𝐭𝐨̂́𝐭 𝐧𝐠𝐡𝐢𝐞̣̂𝐩 đ𝐚̣𝐢 𝐡𝐨̣𝐜. Mỗi năm có ít nhất 2 học kì, tương đương với 8 học kì. Như vậy, trung bình, bạn học 5 lớp mỗi học kì để đủ số lớp tốt nghiệp.
Trong 40 lớp này, bạn buộc phải học một lượng lớp nhất định cho ngành chính (major), một lượng nhất định cho ngành phụ (minor), một lượng lớp nhất định cho đại cương (general requirements / distribution / mỗi trường có tên mỗi khác một chút), một lượng lớp tự chọn (elective).
Trường A buộc bạn hoàn thành ít nhất 𝟏𝟓 𝐥𝐨̛́𝐩 𝐜𝐮̉𝐚 𝐧𝐠𝐚̀𝐧𝐡 𝐜𝐡𝐢́𝐧𝐡 (major), 𝟓 𝐥𝐨̛́𝐩 𝐜𝐮̉𝐚 𝐧𝐠𝐚̀𝐧𝐡 𝐩𝐡𝐮̣ (minor), và 𝟐𝟎 𝐥𝐨̛́𝐩 𝐜𝐨̀𝐧 𝐥𝐚̣𝐢 đ𝐮̛𝐨̛̣𝐜 𝐩𝐡𝐚̂𝐧 𝐛𝐨̂̉ 𝐜𝐡𝐨 𝐥𝐨̛́𝐩 đ𝐚̣𝐢 𝐜𝐮̛𝐨̛𝐧𝐠 𝐯𝐚̀ 𝐥𝐨̛́𝐩 𝐭𝐮̛̣ 𝐜𝐡𝐨̣𝐧. Cộng lại hết, mình có đúng 40 lớp, đủ để tốt nghiệp đại học. Đây là hướng đi tiêu chuẩn cho tất cả mọi người.
𝐇𝐨̣𝐜 𝟐 𝐜𝐡𝐮𝐲𝐞̂𝐧 𝐧𝐠𝐚̀𝐧𝐡
Giả sử bạn muốn học song ngành, các lớp bạn chọn sẽ như sau: 𝟏𝟓 𝐥𝐨̛́𝐩 𝐜𝐮̉𝐚 𝐧𝐠𝐚̀𝐧𝐡 𝐜𝐡𝐢́𝐧𝐡 𝐈 (first major), 𝟏𝟓 𝐥𝐨̛́𝐩 𝐜𝐮̉𝐚 𝐧𝐠𝐚̀𝐧𝐡 𝐜𝐡𝐢́𝐧𝐡 𝐈𝐈 (second major), và 𝟏𝟎 𝐥𝐨̛́𝐩 đ𝐚̣𝐢 𝐜𝐮̛𝐨̛𝐧𝐠 𝐯𝐚̀ 𝐥𝐨̛́𝐩 𝐭𝐮̛̣ 𝐜𝐡𝐨̣𝐧. Vì mình đã học song ngành nên mình không bị buộc học thêm một ngành phụ nữa. Cộng lại hết, mình có đúng 40 lớp, đủ để tốt nghiệp đại học, hệt như hướng đi một ngành ở trên.
Như độc giả thấy, trong cả hai trường hợp, tổng số lớp mình học y hệt nhau, 40 lớp, nhưng cách chọn lớp khác nhau dẫn đến việc một người chỉ chuyên 1 ngành, người kia chuyên 2 ngành. Điều này cũng đồng nghĩa với việc hai bạn này 𝐭𝐫𝐚̉ 𝐡𝐨̣𝐜 𝐩𝐡𝐢́ 𝐲 𝐧𝐡𝐮̛ 𝐧𝐡𝐚𝐮, vì một lần nữa, số lớp học y hệt nhau: 40 lớp.
𝐇𝐚̃𝐲 𝐭𝐢̀𝐦 𝐡𝐢𝐞̂̉𝐮 𝐤𝐢̃ 𝐡𝐨̛𝐧 đ𝐢𝐞̂̀𝐮 𝐤𝐢𝐞̣̂𝐧 𝐬𝐨𝐧𝐠 𝐧𝐠𝐚̀𝐧𝐡 𝐜𝐮̉𝐚 𝐦𝐨̂̃𝐢 𝐭𝐫𝐮̛𝐨̛̀𝐧𝐠
Khương lưu ý rằng ví dụ hư cấu Khương trình bày đã được đơn giản hóa hơi quá mức, vì mỗi trường có yêu cầu mỗi khác, thường rất phức tạp. Để biết được chi tiết này, độc giả chỉ cần google “tên trường” + “graduation requirements.” Đây là một số ví dụ:
- Wabash College: https://bit.ly/3rj0WTB
- University of Notre Dame: https://bit.ly/3DXkiCM
- University of Rochester: https://bit.ly/3O0SuSM
Chịu khó đọc thật kĩ, đọc nhiều lần, và lâu lâu đọc lại lần nữa; bạn nắm rõ càng sớm những yêu cầu này, bạn càng dễ dàng lên kế hoạch chọn lớp để học song ngành. Bắt đầu từ cuối năm nhất đại học, Khương đã vạch ra một lộ trình rõ ràng cho 3 năm tiếp theo mỗi học kì sẽ học bao nhiêu lớp, lớp gì, lớp này thỏa mãn điều kiện nào của trường. Vì vậy, Khương tốt nghiệp không chỉ với song ngành chính (double major), mà cả song ngành phụ (double minor).
Nếu bạn còn mơ màng việc chọn lớp như thế nào để học song ngành, bạn nên trao đổi với cố vấn học tập (academic advisor) của bạn. Thường đây là một giáo sư bạn quen từ năm nhất, hỗ trợ bạn phân tích và chọn lớp phù hợp với nguyện vọng của sinh viên và đáp ứng điều kiện của trường.
𝐃𝐮̀𝐧𝐠 𝐭𝐢́𝐧 𝐜𝐡𝐢̉ 𝐀𝐏 𝐯𝐚̀ 𝐈𝐁
Đối với các bạn theo chương trình Mỹ hoặc chương trình International Baccalaureate, các bạn có thể dùng tín chỉ AP hoặc IB để tính vào số lớp cần thiết để tốt nghiệp ở bậc đại học. Ví dụ, ở high school, bạn đã thi và đạt điểm tốt trong 4 kì thi AP các môn vật lý: AP Physics 1, AP Physics 2, AP Physics C: Electricity & Magnetism, và AP Physics C: Mechanics. Ở rất nhiều đại học, họ chấp nhận tín chỉ của bốn bài thi này, và bạn chỉ còn phải học ít nhất 40 – 4 = 𝟑𝟔 𝐥𝐨̛́𝐩 để tốt nghiệp đại học thôi.
Điều này giúp bạn học song ngành dễ dàng hơn nhiều, vì bây giờ bạn thừa 4 lớp. Thậm chí bạn có thể cân nhắc học tam ngành (triple major) nữa. Ngày xưa, một người bạn của Khương ở Wabash học tam ngành: Physics, Philosophy, và Music. Giờ Khương vẫn cảm thấy hơi chóng mặt.
𝐂𝐨́ 𝐧𝐞̂𝐧 𝐡𝐨̣𝐜 𝐬𝐨𝐧𝐠 𝐧𝐠𝐚̀𝐧𝐡 𝐤𝐡𝐨̂𝐧𝐠?
Tùy bạn. Nếu bạn muốn chuyên thêm một lĩnh vực nữa, tham tìm tòi thì có thể chọn học song ngành. Nếu không, bạn học một ngành, và một loạt lớp đại cương và tự chọn khác.
Ngoài ra, một lợi thế khác của việc học song ngành là cho phép bạn chuyên vào ngành mơ ước, đồng thời chuyên một ngành STEM để giành lợi thế xin việc ở Mỹ (https://bit.ly/3sAXQdk).
Dĩ nhiên, mục tiêu của mình là tốt nghiệp đại học trong vòng 4 năm. Nên nếu bạn trao đổi với academic advisor và thấy rằng việc học song ngành có thể cản trở mục tiêu đó, bạn nên chỉ học một ngành thôi.
𝐇𝐨̣𝐜 𝐬𝐨𝐧𝐠 𝐧𝐠𝐚̀𝐧𝐡 𝐜𝐨́ 𝐜𝐮̛̣𝐜 𝐤𝐡𝐨̂𝐧𝐠?
Cực hơn một chút, vì như đã trình bày ở trên: tổng số lớp bạn học khi học song ngành ngang ngửa tổng số lớp bạn học khi bạn chỉ học một ngành. Tuy nhiên, chuyên ngành của bạn vào năm cuối thường yêu câu hoàn thành một dự án (capstone project) hoặc hoàn thành một bài thi (comprehensive exam). Thường những thứ này tốn khá nhiều thời gian và sức lực. Nên học song ngành cũng đồng nghĩa với việc bạn làm hai dự án cho hai ngành học của mình.
𝐌𝐨̣̂𝐭 𝐬𝐨̂́ 𝐧𝐠𝐚̀𝐧𝐡 𝐫𝐚̂́𝐭 𝐤𝐡𝐨́ đ𝐞̂̉ 𝐡𝐨̣𝐜 𝐬𝐨𝐧𝐠 𝐧𝐠𝐚̀𝐧𝐡
– Kỹ thuật (Bachelor of Science in Engineering)
– Điều dưỡng (Bachelor of Science in Nursing)
– Kiến trúc (Bachelor of Architecture)
…
Đây là những ngành chuyên nghiệp với một cấu trúc giáo án cụ thể và nhất định. Ví dụ, khi học ngành kỹ thuật, bạn buộc phải đi theo một hướng đi do khoa kĩ thuật của trường đề ra: năm nhất phải học 5 lớp này, năm hai phải học 5 lớp kia. Nếu không hoàn thành theo kế hoạch của khoa, bạn có thể bị trì hoãn hoặc bị mời ra khỏi ngành. Đồng thời, thay vì chỉ học 15 lớp chuyên ngành như bình thường, trong ngành kĩ thuật, bạn có thể phải học 20 lớp, thậm chí tận 25 lớp, khiến cho việc học thêm một chuyên ngành thứ hai cực kì khó và không thực tiễn. Tương tự, ngành điều dưỡng và kiến trúc cũng có những yêu cầu khắc khe về giáo án.
SSDH (Tác giả Khương Nguyễn)
