Sẵn sàng du học – Khu phố Tàu: Vùng đô thị Toronto có 6 chợ Tàu lớn, quan trọng và cũ nhất là khu chợ Tàu dưới phố (downtown), và mới nhất ở ngoại ô, được mệnh danh là East Chinatown hay Pacific Mall.
Chợ Tàu dưới phố lâu đời nhất, và là nơi tập trung đông đảo nhất người Trung Hoa. Họ sống quây quần với nhau, và mở nhiều tiệm tùng, quán ăn và cơ sở thương mại khác ở khu phía đông đường Dundas và đại lộ Spadina. Khu nầy đang suy tàn, và hiện chứa nhiều quán ăn và tiệm tùng Việt Nam và Thái Lan.
Chợ Tàu này bắt nguồn từ cuối thế kỷ 19. Năm 1878, một người Tàu tên Sam Ching đã mở một tiệm giặt ủi tại đường Adelaide. Vài chục năm sau khu chợ Tàu này thành hình rõ rệt hơn.
Chợ Tàu nguyên thủy ở dưới phố downtown
Người Tàu đến Toronto làm việc cho công ty Hỏa xa Canada, nói đúng hơn làm những công việc nặng nhọc xây đường sắt cho hãng này, đã tìm nơi cư ngụ quay quần xung quanh khu nhà ga Union (Union station). Lúc đó Canada có luật di trú hạn chế mạnh người Tàu vô nước này, tuy nhiên luật di trú năm 1885 vẫn không chặn được người Tàu hoàn toàn.
Năm 1910 cộng đồng người Tàu ở đây chỉ có khoảng một ngàn người. Con số nầy tăng nhanh chóng từ đó. Thời suy trầm kinh tế những năm 1930 ảnh hưởng các tiệm tùng ở đây rất nhiều. Nhiều tiệm bị đóng cửa.
Chợ Tàu sau đó phát triển mạnh những năm 1947 đến năm 1960. Lúc đó nhiều người Trung Hoa từ Hong Kong, Quảng Châu, và nhiều cộng đồng người Tàu khác ở vùng Đông Nam Á đã đến đây lập nghiệp rất đông.
Từ những năm 1961 đến 1967 và sau này, với việc xây cất Tòa Đô Chánh và Quảng trường Nathan Phillips, cộng đồng người Tàu ở đây bị ảnh hưởng nặng, nhiều tiệm tùng phải dời đi. Và chợ Tàu nầy tiếp tục xuồng dốc đến hôm nay.
Hiện nay khu chợ Tàu này được xem như một trong những cộng đồng người Tàu lớn nhất vùng Bắc Mỹ. Chợ Tàu dưới phố càng ngày càng xuống dốc, càng ngày du khách càng ít thăm viếng hơn, những quán ăn ngon lần lượt bỏ đi ngoại ô. Chợ Tàu mới ở ngoại ô như chợ Tàu Pacific Mall hiện được du khách thích hơn. Trong tour du lịch Canada nầy, vợ chồng tôi được hướng dẫn ghé thăm quan cho Tàu này.
Chợ Tàu Pacific Mall mới được xây cất sau này thôi. Chợ được khánh thành năm 1987. Chợ nằm ở khu ngoại ô Markham, là thành phố nhiều người gốc Á Châu sanh sống. Chợ này nằm ở khu Đông Bắc hai đường Steele và Kennedy trong một khu đất rộng lớn trước kia là chỗ chứa nông sản cửa hãng Cullen Country Barns.
Nếu chỉ tính riêng chợ Pacific Mall thôi, chợ này có hơn 300 tiệm. Nếu tính chung với Market Village gần đó, chúng ta có thể đếm khoảng 500 tiệm. Nếu tính luôn hai khu chợ gần đó là Asian Mall và Spledid China Tower, khu này có hơn 700 tiệm.
Phần lớn tiệm tùng ở đây bán đủ thứ mặt hàng như quần áo thời trang, đồ da, mỹ phẩm, trang sức vàng bạc, đồ điện tử, CD, DVD, điện thoại di động, kính mát, đồ chơi, bàn ghế vật dụng trang bị trong nhà, bông hoa, vườn cảnh, đồ chơi và cả nhân sâm, dược thảo v.v. Tại đây các bạn cũng có thể mua máy điện tử computer và máy âm thanh hi-fi nữa.
Chợ này nổi tiếng bán băng dĩa lậu, chép trái phép những băng gốc. Năm nào lính Canada cũng bố ráp bắt bớ những tiệm bán CD và DVD lậu ở đây. Chỉ riêng tháng 5 năm 2005, cảnh sát đã tịch thu một số hàng trị giá khoảng $800,000 đô la. Mỗi năm cảnh sát lại bố ráp. Hiện họ không còn bán băng dĩa nhạc của Tây Phương nữa, chỉ sao chép phim ảnh Tàu, và Á Châu mà thôi.
Chợ Pacfic Mall có bãi đậu xe có thể chứa 1,500 xe. Mặc dầu vậy vấn đề đậu xe ở đây những ngày cuối tuần cũng thật nan giải. Hơn thế đường xá những ngày nầy kẹt k inh kh ủng.
Chợ Pacific Mall có hai tầng, chưa kể tầng dưới hầm dùng làm bãi đậu xe. Tầng một có nhiều tiệm tùng. Tầng hai có nhiều quán ăn, và một số văn phòng. Ở tầng này có bệnh viện và phòng khám và chữa răng. (Sẽ bổ túc sau).
“Ðến ngã tư Queen và Spadina Ave. du khách bỗng giật mình tưởng đã lạc qua Hồng Kông hay Chợ Lớn vì con đường Spadina từ Queen ở hướng Nam lên đến College St. ở hướng Bắc là trung tâm của khu phố Tàu. China Town Toronto là khu phố Tàu lớn nhất ở Bắc Mỹ vì có hơn 150 ngàn người Hoa sinh sống tại Toronto.
Trên đường Spadina này có những siêu thị Tàu 4, 5 tầng lầu, những thương xá đồ sộ hơn cả Phước Lộc Thọ của Little Saigon ở California, lớn nhất là 2 thương xá Dragon City và Chinatown Centre với các cửa hàng của người Hoa, Việt Nam và Thái Lan. Trái cây vùng nhiệt đới như vải, nhãn, măng cục, sầu riêng, mãng cầu, chôm chôm được bày bán khắp hè phố. Những món trang trí, đồ kỷ niệm Ðông phương, chén bát, đồ cổ, tượng thờ tràn ngập trong các cửa hàng. Giống như China Town Los Angeles, người Việt cũng xâm nhập được vào China Town Toronto, có khoảng phân nửa cửa hiệu ở đây do người Việt hay người Việt gốc Hoa làm chủ.
Họ làm đủ mọi ngành nghề như nhà hàng ăn uống, video, dĩa nhạc, sách báo, cà phê, kim hoàn, thẩm mỹ, du lịch, luật sư, bác sĩ… Vùng phía Bắc Toronto như các thành phố Weston, North York là khu kỹ nghệ, người Việt Nam còn làm nghề sơn sửa xe hơi với máy móc tối tân hiện đại được các hãng bảo hiểm, các dealer xe mới công nhận và ký hợp đồng sửa chữa cho xe khách hàng của họ. Theo ước lượng Toronto và vùng phụ cận có khoảng 50,000 người Việt sinh sống, họ là những người vượt biên bằng thuyền trong khoảng năm 1978 đến 1985 phần nhiều là người Việt gốc Hoa đến từ các trại tỵ nạn Hồng Kông.
Về lịch sử khu Phố Tàu Toronto, người ta công nhận ông Sam Ching chủ nhân của tiệm giặt ủi trên đường Adelaide là thương gia đầu tiên có tên trong sổ niên giám thương mại vào năm 1878. Người Trung Hoa sau đó bị đạo luật di trú năm 1885 cấm việc di dân vào Canada vì bên miền Tây Canada có nhiều cuộc biểu tình chống người Hoa.
Tuy nhiên hai thập niên sau đó dọc theo đường Bay và Elizabeth Street là khu phố với hàng trăm người Hoa sinh sống, họ đến từ vùng Vancouver ở phía Tây Canada sau khi hoàn thành việc xây dựng đường xe lửa cho hãng Canadian Pacific Railway họ bị chống đối kỳ thị nên di chuyển qua miền Ðông. Năm 1910 khi cuộc cách mạng Tân Hợi ở Trung Hoa lật đổ nhà Mãn Thanh, dân số người Hoa lên hơn 1,000 người, hàng trăm người mở cơ sở thương mại phần đông là nhà hàng ăn, tạp hóa và tiệm giặt. Ðến thập niên 1930 khu China Town đã thành hình dọc trên con đường Bay Street khoảng giữa Dundas và Queen Street.
Trong thời kỳ kinh tế khủng hoảng Great Depression cũng như trên toàn quốc, khu China Town cũng bị ảnh hưởng với hơn 116 tiệm giặt và hàng trăm cửa hàng khác phải đóng cửa. Khu Phố Tàu phục hồi nhịp sống sau Thế Chiến Thứ Hai cùng lúc với nền kinh tế Canada vững mạnh trở lại và dân số người Hoa tăng cao trong khoảng 1947 đến 1960 với các sinh viên và thợ chuyên môn đến từ Hồng Kông, Quảng Ðông và các nước Ðông Nam Á.
Ðến thập niên 1990 khu China Town lâm vào tình trạng đi xuống, thuế đóng cho thành phố giảm sút vì khó phát triển với phố xá cổ xưa chật hẹp và nhất là thiếu chỗ đậu xe. Du khách vắng đi và cư dân người Hoa còn lại ở đây là người già cả, lớp trẻ thế hệ sau đã dọn ra ngoại ô sinh sống.
Trong lúc các chợ thực phẩm và các nhà hàng nhỏ vẫn hoạt động bình thường, nhiều cửa tiệm lớn về điện tử, thương xá thời trang, mỹ phẩm phải đóng cửa nhất là các hiệu vịt heo quay, BBQ ở dưới tầng hầm đóng cửa từ năm 2000. Ðó là cơ hội cho người Việt xâm nhập, chiếm lĩnh thị trường với những tiệm ăn, cửa hàng nhỏ sinh hoạt với tính cách gia đình biến nơi đây thành Little Saigon.
Ngày nay đến đây không thiếu một món ăn thuần túy nào của người Việt Nam, từ bò bảy món đến phở, bánh cuốn, chả cá, bún thang ngay cả bún ốc là món đặc biệt rất nổi tiếng ở đây do một bà chính gốc Hà Nội 54 từ Sài Gòn đứng nấu. Tiệm sách báo có tiệm sách “Việt Nam” tập trung rất nhiều sách tiếng Việt xuất bản ở hải ngoại, vào tiệm điều khiến tôi lấy làm ngạc nhiên thích thú là có bày bán những sách du lịch của tôi nữa!
Ngày nay khu Phố Tàu, chợ Việt Toronto vẫn là một địa điểm du lịch hấp dẫn du khách phương xa mỗi khi viếng Toronto. Với những hàng phố cũ tường gạch đỏ, bảng hiệu màu sắc tươi vui ngôn ngữ Anh, Hoa, Việt và rau trái bày biện trên vỉa hè là hình ảnh thân quen với người Việt ly hương nhưng sắc thái lạ với người bản xứ. Dân Việt ta từ Mỹ sang chơi hãy cẩn thận với những bảng hiệu lưu thông và coi chừng cảnh sát hay mai phục ở đây. Không được quẹo trái ở ngã tư Dundas và Spadina và luật Canada không cho quẹo phải khi đèn đỏ!..
East China Town
Vì khu Chợ Tàu cũ ở downtown Toronto quá chật hẹp khó đậu xe, nhà cửa cũ kỹ gần cả trăm năm, khó phát triển theo đà gia tăng dân số người gốc Hồng Kông, Trung Hoa. Thêm vào đó những người Á Châu trẻ, học thức họ thường chuộng những thành phố mới ở ngoại ô như Mississauga ở phía Tây và Markham ở hướng Ðông với những khu nhà mới rộng rãi, trường học, công viên, hạ tầng kiến trúc hiện đại nên vào năm 1997 người ta khai trương khu thương xá Á Châu mới có tên là Pacific Mall được gọi nôm na là East China Town vì ở ngoại ô phía Ðông của Toronto.
Pacific Mall ở thành phố Markham cũng thuộc tỉnh bang Ontario, tọa lạc trong khu Ðông Bắc góc đường Steeles Avenue và Kennedy Road bên kia đường là biên giới thành phố Toronto cách trung tâm Toronto khoảng 10 miles. Trong khu đất rất rộng lớn ngày trước là những vựa chứa nông sản Cullen Country Barns và xung quanh có sẵn những thương xá cũ kể cả khu thương mại Market Village nên Pacific Mall hiện nay có tới 500 cửa hàng bán lẻ và bãi đậu xe vừa dưới hầm vừa lộ thiên rộng đến 1,500 chỗ đậu nhưng những ngày cuối tuần nhiều lúc còn thiếu nơi đậu. Thương xá Pacific Mall có hai tầng lầu và tầng hầm làm nơi đậu xe và chủ nhân là công ty Pacific Place ở Hồng Kông có nhiều cơ sở ở miền Tây Bắc Hoa Kỳ, thương xá Pacific Mall Toronto được xây dựng bởi 2 công ty Canada là Sam Cohen và Eli Swirsky.
Pacific Mall là thương xá Á Châu rộng lớn nhất trên lục địa Bắc Mỹ cũng là địa điểm du lịch được Sở Du Lịch Canada quảng cáo, hiện có 450 cửa hàng nhỏ bán đủ thứ mặt hàng như quần áo thời trang, đồ da, mỹ phẩm, trang sức vàng bạc, đồ điện tử, CD, DVD, điện thoại di động, kính mát, đồ chơi, bàn ghế vật dung trang bị trong nhà, bông hoa, vườn cảnh, đồ chơi và cả nhân sâm, dược thảo v.v…
Ở tầng hai có bệnh xá (medical clinic), phòng nha khoa, khu ẩm thực (Food Court) với nhiều nhà hàng, quán giải khát của nhiều nước Á Châu với các món ăn Tàu, Nhật, Ðại Hàn, Ấn Ðộ, Thái Lan, Việt Nam v.v… Những lối đi trong thương xá đều lấy tên những con đường ở Hồng Kông. Tầng dưới hầm cũng có các cửa hàng, khu đậu xe và nhà vệ sinh. Thương xá mở cửa suốt năm và đông vui nhộn nhịp nhất là mùa lễ cuối năm như Giáng Sinh, Tết Dương Lịch và Tết Nguyên Ðán. Thương xá cũng thường làm nơi tổ chức những lễ hội của người địa phương như Trung Thu, Haloween, lễ của người da đỏ v.v…
Thái Hải (SSDH) – Theo Tincanada247
