Sẵn sàng du học – Quyết định cấm vận “gã khổng lồ” công nghệ Huawei (Trung Quốc) tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng viễn thông của Chính phủ Anh kéo theo sự tái kiểm duyệt về mối quan hệ của Huawei với các trường đại học tại UK cũng như yêu cầu về sự minh bạch trong các giao dịch của trường đại học với công ty Trung Quốc.
Vào ngày 14/7, chính phủ Anh đã ra thông báo cấm hoàn toàn việc mua thiết bị mới từ Huawei để phát triển hệ thống mạng 5G tốc độ cao thời điểm cuối năm 2020, và tất cả các thiết bị mang nhãn hiệu Huawei cũng sẽ bị gỡ bỏ trước năm 2027 dưới sự giám sát của Trung tâm An ninh Mạng Quốc gia. Hoa Kỳ và Australia cũng đã cấm Huawei tham gia các hợp đồng công cộng của họ.
Mỹ đã vận động đồng minh bài trừ các thiết bị của Huawei với lí do bảo đảm an ninh và cho rằng chính phủ Trung Quốc có thể sử dụng Huawei làm đòn bẩy phá vỡ mạng lưới liên lạc quan trọng ở các nước khác. Tuy nhiên phía Huawei lại cương quyết phủ nhận cáo buộc làm gián điệp cho chính phủ Trung Quốc.
[Tham khảo: Mỹ cấm 2 trường đại học Trung Quốc sử dụng phần mềm]
Quyết định này được đưa ra sau một cuộc thảo luận kĩ càng về tầm ảnh hưởng của Trung Quốc, bao gồm cả các trường đại học.
Hoạt động vận động của Hoa Kỳ đã được mở rộng nhằm ngăn chặn các địa phương cấp phép lên kế hoạch xây dựng thêm 1 viện nghiên cứu Huawei trị giá £1 tỉ (1.3 tỉ đô la Mỹ) ở vùng ngoại ô Cambridge. Keith Krach, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ đặc trách Phát triển Kinh tế, Năng lượng và Môi trường, đã nói trước khi việc cho phép được đồng thuận rằng Huawei đã luôn “ủng hộ con người và công nghệ. Họ muốn chiêu mộ các nhà nghiên cứu và thiên tài đến từ một trong những trường đại học danh giá nhất.”
Sự việc này được đồng thuận vào ngày 24/6 tại phiên điều trần của ủy ban địa phương với sự tham gia của các đại sứ đến từ một số nước châu Âu muốn quan sát việc tố tụng.
Vào ngày 24/6, Huawei đã công bố rằng tập đoàn sẽ chỉ tập trung vào các công nghệ truyền thông sợi quang. Phó chủ tịch Tập đoàn Huawei, Victor Zhang cũng cho biết hành động này không hề liên quan đến các lệnh trừng phạt gần đây của Mỹ: “Huawei đã bắt đầu phát triển kế hoạch này từ hơn 3 năm trước, tức năm 2017, vì vậy rõ ràng là trước cả khi chủ đề về Huawei và mạng 5G bị dấy lên ở UK.”
Sinh viên các trường đại học yêu cầu sự minh bạch
Trước việc điều tra quy mô lớn về Huawei, các sinh viên tại Cambridge ngày càng yêu cầu nhiều hơn về sự minh bạch trong các giao dịch của trường với Huawei nói riêng và Trung Quốc nói chung, cụ thể bởi vì vấn đề đạo đức liên quan đến luật an ninh quốc gia mà Bắc Kinh áp đặt lên Hồng Kông và xâm hại quyền con người ở Tân Cương.
Đầu tháng này hội học sinh tại Jesus College, Cambridge University đã đề cập đến những vấn đề đáng lo ngại về mối quan hệ của trường với Bắc Kinh trong 1 lá thư gửi tới hiệu trưởng của trường là bà Sonita Alleyne. Hội đã yêu cầu trường phải cam kết không tiếp tục nhận hỗ trợ hay quyên góp từ Huawei và yêu cầu một cuộc điều tra về quyền đề nghị của trường. Trung tâm Thảo luận các vấn đề toàn cầu giữa Anh và Trung Quốc của trường đã nhận £155,000 trong tháng 9/2019 từ Huawei vì “2 năm hợp tác nghiên cứu”, tạo ra 1 bản sách trắng về cải cách truyền thông toàn cầu. Phía học sinh lại cho rằng sách trắng đó chỉ miêu tả Huawei dưới một ánh sáng lộng lẫy huy hoàng.
Quyển sách đã thu hút sự chú ý cả bên ngoài trường đại học, bao gồm các nghị sĩ trong Ủy ban Ngoại giao Anh, trong số họ có nghị sĩ Bob Seely đã nói trên tờ The Times rằng “đây giống như hành động gột sạch danh tiếng” cho Huawei.
Matthew Henderson, thuộc Henry Jackson Society – một tổ chức tư vấn chính sách đối ngoại ở Luân Đôn tập tủng vào nền dân chủ mở rộng, từng nói rằng: “Điều khiến tôi cực kì khó chịu chính là Huawei lại có thể tự mua cho mình 1 ấn phẩm từ đại học Cambridge.”
Trang web của Trung tâm Thảo luận các vấn đề toàn cầu giữa Anh và Trung Quốc đã thông báo sẽ tiến hành các dự án nghiên cứu và tăng cường các cuộc đối thoại quốc tế. Theo những người tham gia, báo cáo do Huawei tài trợ được dựa trên 1 cuộc hội thảo tổ chức ngay tại trung tâm và bao gồm nhiều đại diện của Facebook Europe, Google, Vodaphone, Alibaba và nhiều tổ chức quốc tế khác, trong đó có 1 nhân vật nổi tiếng như cựu Phó Thủ tướng Úc Kevin Rudd.
[Tham khảo: Anh vượt Mỹ trở thành điểm du học hàng đầu của sinh viên Trung Quốc]
Phản hồi của trường đại học
Alleyne đã viết trong 1 email gửi tới cộng đồng trường, bao gồm cả các cựu sinh viên, rằng trường đại học đang bắt đầu rà soát một số sự hợp tác trước đó, “bao gồm những mối quan hệ của trường với Trung Quốc, cả trong nhiều năm trước đây.” Điều đó có nghĩa những bộ phận đã nhận hỗ trợ của Huawei như Trung tâm Trung Quốc của Jesus College và Trung tâm Thảo luận cũng sẽ bị điều tra.
Alleyne cho biết thỏa thuận 2 năm giữa Trung tâm Thảo luận và Huawei có bao gồm cam kết “tôn trọng quyền tự do học thuật và tự do ngôn luận trong quá trình hợp tác nghiên cứu”. Trung tâm sở hữu mọi kết quả nghiên cứu, vì vậy Huawei không thể phủ quyết các kết quả cũng như kết luận đã được công bố.
Mỹ cũng đặc biệt tập trung vận động hành lang về việc vận chuyển công nghệ tới Trung Quốc thông qua các mối quan hệ của Huawei với các trường đại học.
William Xu, giám đốc quản trị điều hành Huawei từng nói trong 1 bài blog vào tháng 12 rằng: “Chúng tôi thực sự có tận dụng những tài sản trí tuệ hữu ích của phía đối tác, nhưng khi điều này xảy ra, các điều khoản cũng được đề cập rõ ràng. Ví dụ, trong tất cả những lần hợp tác giữa Huawei và viện nghiên cứu ở châu Âu kể từ 2018, chỉ một phần nhỏ IPRs được trao hoàn toàn cho Huawei, trong khi hầu hết được trao cho phía đối tác.”
Ông cũng cho biết thêm: “Mặc dù trọng tâm mà chúng tôi hướng đến vẫn là thương mại nhưng sự yêu thích của chúng tôi đối với khoa học cơ bản trong nhiều lĩnh vực hiện nay vẫn không hề trái ngược với nỗ lực mở rộng giới hạn tri thức con người của các trường đại học. Trong tương lai, việc hợp tác giữa Huawei và các trường đại học sẽ gia tăng giống như một quy trình tất yếu hàng ngày.”
Huawei và các trường đại học khác
Vào năm ngoái, Đại học Oxford, UK cũng đã công bố không còn nhận hỗ trợ từ Huawei, tuy nhiên hiện nay vẫn còn 17 trường đại học ở đây tiếp tục nhận kinh phí từ tập đoàn này.
Tổ chức phi chính phủ openDemocracy cho biết đã tìm được tài liệu chứng minh trường đại học nhận £105,000 từ Huawei để thực hiện nghiên cứu, mặc dù không thể chứng minh hiện nay giao dịch này có tiếp tục được thực hiện. Một số trường lại ủng hộ Huawei thay vì chiều ngược lại.
Ian Walmsley, nhà tài trợ của Imperial College London, cho rằng: “Chuyên môn về công nghệ không dây của Huawei sẽ giúp các nghiên cứu viên, sinh viên cùng nhiều doanh nghiệp đối tác dẫn dắt thế hệ tiếp theo – thế hệ của những đổi mới kĩ thuật số.”
Tuy nhiên, cựu lãnh đạo đảng Bảo thủ Iain Duncan Smith, đối thủ đáng gờm của Huawei trong quá trình tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng ở UK, lại cho rằng thỏa thuận giữa Imperial và Huawei “cực kỳ nguy hiểm và đáng lo ngại”. Ông nói: “Đây là một ví dụ điển hình về chiến thuật của Trung Quốc khi sử dụng tiền của họ để nâng cao tầm ảnh hưởng trong việc phát triển tư duy trí tuệ của thế giới.”
Sự cần thiết của việc giải quyết rủi ro
Kerry Brown, hiệu trưởng Lau China Institute của King’s College London, đã nói trong 1 báo cáo đăng vào ngày 9/7 bởi Viện Chính sách Giáo dục Đại học UK: “Tất cả các trường đại học phải suy nghĩ và thích ứng nhanh chóng với 1 chiến lược giải quyết rủi ro với bất cứ giao dịch nào với Trung Quốc. Chiến lược đó nên bao gồm mọi lĩnh vực liên quan đến việc điều tra trí tuệ và cung cấp một số giải pháp về các vấn đề như nhu cầu của các đối tác người Trung.”
Trong cùng 1 báo cáo, Rana Mitter, giám đốc Trung tâm Trung Quốc thuộc Đại học Oxford, lại cho rằng phía Trung Quốc đã đặt áp lực đối với một số trường đại học, yêu cầu họ phải chấp nhận nhiều hạn chế khi kí kết thỏa thuận: “Những lời nói của Trung Quốc cho thấy họ có thể dễ dàng đưa sinh viên của mình đến nơi khác.”
Tuy nhiên, ông cũng lưu ý: “Thực ra việc Trung Quốc tiếp cận các trường đại học ở UK rất được chào đón, nhưng đây không phải 1 loại quyền, cũng không chỉ đơn giản là một món hàng hóa có thể dễ dàng chấp nhận hay vứt bỏ.”
Người dịch: Thu Huyền (SSDH)
