SSDH – Câu trả lời của mình rất đơn giản, càng sớm càng tốt. Các bạn trẻ ngày nay có vẻ bị ảnh hưởng bởi trend du học nên chỉ tập trung vào việc làm sao có được học bổng, làm sao vào được trường top hay đi học được mà thường quên mất mục tiêu đi du học của mình là gì? Để phát triển sự nghiệp, để định cư, để trải nghiệm hay gì khác?
Không phải là cứ học bổng cao, vào trường top thì mình sẽ thỏa mãn. Nói vậy thôi chứ thực ra chính bản thân mình 10 năm trước khi quyết tâm đi du học cũng không có nghĩ nhiều như vậy. Mình cũng chỉ nhăm nhăm làm sao để kiếm được học bổng, làm sao để đi du học được mà không có nghĩ quá nhiều là sang nước ngoài sẽ học gì. Và 1 phần là hồi đó trong ngành mình cũng không có nhiều anh chị khóa trên làm việc ở nước ngoài để cho lời khuyên, nhất là mạng xã hội và các hội nhóm cũng không có phát triển như bây giờ. Mình cũng được gọi là du học sinh thành công, đạt được mục đích đề ra: có học bổng, ra trường có công việc ở 1 công ty lớn ,được công ty sponsor thẻ xanh. Nhưng thực sự là khi nhìn lại, nếu được chọn lại con đường, thì chắc mình sẽ đi hơi khác 1 chút, và đôi khi mình cũng có hối hận bởi con đường mình đã chọn. Chuyên của mình thì nó đi sâu vào chuyên ngành quá nên thôi cũng không đào bới làm gì nhưng mình kể cho các bạn 1 ví dụ cho dễ hiểu.
Gần đây mình có review portfolio của 1 bạn học undergrad ngành Architecture (kiến trúc) ở MIT. MIT được QS xếp hạng là top 1 Architecture School in the world luôn nhé. Bạn này thì không những được full-ride ở MIT mà điểm phẩy của bạn ý ở MIT cũng 4.7/4, như vậy tức là top của top rồi đúng không? Nhưng mà thực sự khi mình review portfolio của bạn ý thì mình rất shock, cực cực kì là shock vì quả thật chất lượng không bằng sinh viên năm 2 trường thường, thậm chí còn thua kém sinh viên kiến trúc ở VN luôn. Mình xem lại các khóa học của chương trình đó thì thấy cũng khá bt, thậm chí nhiều môn học cũng nghe hay ho và tiến bộ, hẳn là portfolio phải tốt lắm.
Tuy nhiên bạn này gần tốt nghiệp rồi vẫn chưa tìm được job nên mới nhờ mình xem portfilio. Mình thực sự không hiểu và rất bất ngờ vì làm sao sv MIT lại có thể có chất lượng portfolio thấp như vậy được. Sau đó mình nghĩ lại thì mấy thấy đúng là quả thực, mình cũng chưa từng gặp bất kì trong ngành mà có bằng tốt nghiệp Bachelor ở MIT ngành Architecture cả. Rồi mình xem lại thì hóa ra chương trình undergrad Architecture của MIT là Bachelor of Science in Architecture (Bs) chứ không phải là Bachelor of Architecture (B.Arch). Chương trình này cũng chỉ là chương trình 4 năm thay vì 5 năm theo chuẩn, và nó cũng không được accredit bởi NAAB (National Architecture Accrediting Board). Đại loại là các ngành professional cần license ở Mỹ sẽ có 1 hiêp hội họ đứng ra công nhận các chương trình học có đạt chuẩn không. Sinh viên theo học các chương trình này sau này đi làm vài năm sẽ được thi lấy license. Còn không thì sẽ mất gấp đôi, gấp ba thời gian làm việc để lấy được licesne. Chính vì vậy nên chương trình Bs. Architecture này của MIT chỉ tập trung vào nghiên cứu lý thuyết, không có thực hành nhiều, nên không cung cấp kĩ năng cho sinh viên để làm việc thiết kế thực tế. Nói 1 cách khác là sv học xong chương trình này ra ngoài không thể nào làm thiết kế được mà chỉ có thể theo hướng nghiên cứu. Khổ là bạn này không thích hướng nghiên cứu làm nhưng mà bạn ý cũng không thể nào nhảy ra làm thiết kế được vì quá thiếu các kĩ năng kĩ thuật bắt buộc khác.
Ví dụ này mình đưa ra chỉ áp dụng cụ thể cho ngành Architecture thôi nhé. Mỗi ngành sẽ có những đặc điểm rất khác nhau, có những ngành khi đi làm industry vẫn có nhiều vị trí nghiên cứu nên học Bs hay Msc cũng không sao cả. Nhưng những ngành yêu cầu thực tế kĩ năng làm việc nhiều như Architecture thì học Bs không thể ra ngoài làm được, mà thường các công ty cũng không có bộ phận nghiên cứu để tuyển các vị trí này.
Nói ra như vậy để cho các bạn thấy là được học bổng, ở trường top, program top, không có nghĩa là bạn đã thành công và thỏa mãn. Mà chọn được nơi phù hợp, phục vụ mục đích lâu dài của mình mới là tốt nhất. Giống như Jenny Hoang có nói với 1 bạn là “mục tiêu của em là vào Stanford, chỉ có vậy thôi sao?”. Lời khuyên của mình là các bạn trẻ nên tận dụng sự tiện ích của mạng xã hội bây giờ, thay vì chỉ chăm chăm hỏi, “làm sao để em có học bổng?, học trường này tốt không? Rank cao không?.,..” thì các bạn nên tìm những ng đi trước trong ngành mà bạn muốn học. Hỏi họ xem công việc của họ làm gì, họ làm như thế nào, cần chuẩn bị những gì, để xem bạn có thực thích các công việc đó không đã. Đối với những bạn nào được học bổng toàn phần hay tiền là chuyện nhỏ thì học vài ba năm với ngành không phù hợp thì cũng chả sao, coi như là trải nghiệm. Nhưng nếu bạn nào mà cả gia đình phải đánh đổi cả gia tài thì nên cân nhắc thật kĩ. Việc đi du học không thể nào cam kết được thành công trong tương lai cho các bạn được, mà nó chỉ là sự khởi đầu mà thôi.
SSDH (nguồn: scholarship hunter)
