Sẵn sàng du học – Chỉ cần một từ bị hiểu sai cũng đủ để khiến một công ty đa quốc gia hứng chịu thất thoát lớn về tài chính.
Chuyện là có một tin nhắn viết bằng tiếng Anh do một người nói tiếng Anh bản ngữ gửi đến một người dùng tiếng Anh như là một ngôn ngữ thứ hai.
Vì không hiểu rõ về ý nghĩa của một từ trong tin nhắn, người nhận đã dùng từ điển để tra ra hai nghĩa đối nghịch nhau và đã phản ứng dựa trên nghĩa sai.
Nhiều tháng sau đó, các lãnh đạo cấp cao tiến hành điều tra vì sao dự án này lại thất bại, gây thiệt hại hàng trăm nghìn đôla.
“Tất cả bắt nguồn từ một từ ngữ duy nhất,” Chia Suan Chong, một cố vấn về giao tiếp tại Anh quốc, nói.
“Mọi thứ đã vượt ra ngoài tầm kiểm soát vì cả hai bên hiểu câu chuyện theo hướng trái ngược nhau.”
Khi những hiểu lầm như vậy xảy ra, người ta thường đổ lỗi cho những người nói tiếng Anh bản ngữ. Họ thường là những người kém diễn giải hơn những người sử dụng tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai hay thứ ba, Chong nói.
“Rất nhiều người bản ngữ tự tin rằng tiếng Anh đã trở thành ngôn ngữ toàn cầu. Họ tin rằng họ không cần bỏ thời gian ra hoặc một ngôn ngữ khác,” Chong nói.
“Bạn thường rơi vào những tình huống khi mà phòng họp đầy ắp những người từ các nước khác nhau và họ có thể hiểu được nhau khi giao tiếp bằng tiếng Anh. Thế nhưng bất chợt một người Anh hay người Mỹ bước vào phòng và không ai có thể hiểu được họ.”
Giáo sư Jennifer Jenkins nói, “Người nói tiếng Anh bản ngữ thường gặp khó khăn trong việc hiểu người đối diện, hoặc diễn đạt để người kia hiểu”
Những người không nói tiếng Anh từ nhỏ lại dùng tiếng Anh một cách cẩn thận và chọn từ đúng mục đích hơn. Những người bản ngữ thường nói quá nhanh khiến người khác không theo kịp, hoặc dùng những thuật ngữ, những câu nói đùa chỉ có trong văn hoá của mình, Chong nói.
Trong email, họ thường dùng những từ viết tắt khó hiểu như ‘OOO’, thay vì viết đầy đủ là ‘Out of the office’ (tôi không có mặt trong văn phòng).
“Những người nói tiếng Anh bản ngữ là những người duy nhất cảm thấy mình không cần phải đáp ứng hoặc thích nghi với người khác,” bà nói thêm.
Đặt mình ở hoàn cảnh đối phương
Những người bản ngữ thường bị rơi vào hoàn cảnh bất lợi trong những cuộc nói chuyện sử dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ chung, Jennifer Jenkins, giáo sư tiếng Anh toàn cầu tại Đại học Southampton, Anh quốc, nói.
“Những người bản ngữ thường gặp khó khăn trong việc hiểu người kia hoặc diễn đạt để người kia hiểu.”
Những người không phải bản ngữ thường sử dụng các từ vựng và những cách diễn đạt đơn giản hơn thay vì những từ ngữ màu mè hoặc thuật ngữ.
Jenkins chỉ ra rằng các học sinh quốc tế tại một đại học ở Anh quốc thường hiểu nhau tốt hơn khi giao tiếp bằng tiếng Anh và nhanh chóng thích nghi để giúp đỡ những thành viên kém tiếng Anh nhất trong bất cứ nhóm nào.
“ETA là cái quái gì?”
Michael Blattner là một người sống tại Zurich và tiếng mẹ đẻ của ông là tiếng Đức, nhưng ông thường giao tiếp chủ yếu bằng tiếng Anh.
“Tôi thường nghe những đồng nghiệp, vốn không nói tiếng Anh từ nhỏ, nói rằng họ hiểu tôi dễ hơn những người nói tiếng Anh bản ngữ.”
Một vấn đề gây nhức đầu khác là viết tắt.
“Lần đầu tiên làm việc trong một môi trường quốc tế, một người báo với tôi ‘ETA 16:53’ (sẽ tới trong vòng 16 phút 53 giây) và tôi tự nghĩ “ETA là cái gì?” Blattner nói. “Đã vậy, những từ viết tắt trong tiếng Anh còn khác xa với tiếng Mỹ.”
Đó là chưa kể sự khác biệt về văn hoá, Blattner nói. Khi một người Anh cho rằng một ý tưởng nào đó là “That’s interesting” (“khá thú vị đấy”), điều đó có nghĩa là họ nghĩ rằng nó “hoàn toàn nhảm nhí”. Thế nhưng những người ở nước khác có thể cho rằng đó đơn giản là một lời tán dương.
Bên cạnh đó, những từ bất thường, tốc độ nói và nói lắp bắp là một trong những vấn đề khác, nhất là khi tín hiệu điện thoại hoặc tín hiệu cuộc gọi qua video bị yếu. “Bạn bắt đầu muốn xoay sang làm chuyện khác vì khó có cơ hội hiểu được người kia,” ông nói.
Tại các cuộc họp, những người ‘nói tiếng Anh bản ngữ phát biểu hết 90% thời gian. Nhưng những người khác được mời đến là có nguyên nhân cả,” ông nói.
Dale Coulter, người đứng đầu khoá dạy tiếng Anh tại TLC International House ở Baden, Thuỵ Sỹ, đồng tình: “Những người nói tiếng Anh bản ngữ mà không biết thêm thứ tiếng nào khác thường không hiểu được cách tiếng Anh được sử dụng trên toàn cầu.”
Tại Berlin, Coulter đã quan sát những nhân viên người Đức thuộc một công ty trong danh sách Fortune 500 nghe báo cáo từ trụ sở chính ở California qua cuộc gọi video.
Mặc dù khá thạo tiếng Anh, những người Đức không hoàn toàn hiểu những gì mà vị quản lý dự án người Mỹ đang nói. Và cuối cùng, họ tự thống nhất một phiên bản của riêng họ – vốn rất có thể không phải là những gì được truyền đạt từ California.
“Rất nhiều thông tin bị bỏ lỡ,” Coulter nói.
Càng đơn giản càng tốt
Những người nói tiếng Anh bản ngữ thường dễ có khả năng bỏ lỡ một thương vụ, Jean-Paul Nerrier, một người Pháp làm điều hành tiếp thị cao cấp tại IBM, nói.
“Rất nhiều người dùng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai, ví dụ như người châu Á hoặc người Pháp, luôn cố gắng để tránh bị mất mặt và vì vậy họ thường gật đầu dù không hiểu gì,” ông nói.
Đó là vì sao mà Nerriere phát minh ra ‘Globish’ (ngôn ngữ toàn cầu) – một phiên bản giản lược của tiếng Anh – chỉ bao gồm 1.500 từ và sử dụng ngữ pháp đơn giản.
“Đó không phải là một ngôn ngữ mà là một công cụ,” ông nói. Kể từ khi phát hành vào năm 2004, ông đã bán hơn 200 nghìn cuốn Globish dịch ra 18 ngôn ngữ.
“Nếu bạn có thể giao tiếp tốt bằng một ngôn ngữ hạn chế, đơn giản, bạn có thể tiết kiệm thời gian, tránh hiểu nhầm và tránh phạm phải lỗi trong giao tiếp,” Nerrier nói.
Là một người Anh đã nỗ lực học tiếng Pháp, Rob Steggles, giám đốc tiếp thị cao cấp tại châu Âu của NTT Communications, có một lời khuyên cho những người nói tiếng Anh bản ngữ:
“Bạn cần ngắn gọn, mạch lạc và bạn cần đơn giản hoá. Thế nhưng bạn cần cẩn thận để không bị nghĩ là đang ra vẻ bề trên.”
Cho người khác cơ hội
Khi bạn tìm cách giao tiếp bằng tiếng Anh với một nhóm có trình độ tiếng Anh không đồng đều, bạn cần linh hoạt và có khả năng thích nghi, Jenkins nói.
“Những người học các ngôn ngữ khác làm khá tốt chuyện này, nhưng những người nói tiếng Anh bản ngữ không giỏi điều chỉnh để thích nghi với những người nói các thứ tiếng khác,” bà nói.
Tại các buổi họp, những người nói tiếng Anh bản ngữ thường nói ở tốc độ mà họ cho là bình thường và rất vội lấp đầy những khoảng trống trong một cuộc nói chuyện, Steggles nói.
“Đôi khi những khoảng trống đó là do những người không dùng tiếng Anh như ngôn ngữ mẹ đẻ đang tìm cách xây dựng một câu nói hoàn chỉnh.”
“Bạn cần đợi một chút và cho họ cơ hội. Nếu không, sau cuộc họp họ sẽ tự hỏi ‘điều gì vừa xảy ra? Hoặc họ bước đi và không điều gì xảy ra vì họ không hiểu gì.”
Ông khuyên rằng nên tìm cố gắng diễn giải một vấn đề theo nhiều cách, và luôn hỏi hoặc theo dõi phản ứng để biết chắc rằng người đối diện nắm được vấn đề.
“Nếu họ không phản hồi,” ông Steggles cảnh báo, “bạn sẽ không biết rằng họ có hiểu mình hay không.”
Thái Hải (SSDH) – Theo Báo Nước Anh
